3. Początek i koniec
Połączmy fajkę z ustnikiem
W tym celu wsuń ustnik na fajkę. Znajduje się na niej korek, który uszczelni połączone elementy. Im głębiej wsuniesz ustnik, tym dźwięk będzie wyższy.
wyższy dźwięk
niższy dźwięk
Powstały w ten sposób dźwięk ma inną wysokość i barwę, niż wydawany na samym ustniku.
Pamiętaj o smarowaniu korka. Jeśli zbyt długo będzie suchy, może pęknąć.
Barwa dźwięku
Barwa dźwięku to jedna z cech, która pozwala odróżnić od siebie dźwięki o tej samej wysokości, głośności i czasie trwania. Pojedynczy dźwięk składa się z alikwotów (tonów składowych). To właśnie różnice w ich ilości oraz natężeniu decydują o barwie dźwięku.
Trudno jest wyobrazić sobie coś, czego nie widać. Dlatego spróbuję opisać moje wyobrażenie barwy dźwięku…
„Barwa” kojarzy się z kolorem.
Rozsypmy niewielką ilość kolorowego piasku na białej kartce. Kiedy zbliżymy
do siebie oddalone ziarenka, barwa stanie się intensywna, nasycona.
Alikwoty naszego dźwięku to ziarenka, których powinno być jak najwięcej.
Kiedy będą blisko siebie, barwa stanie się intensywna.
Wyobraź sobie, że jesteś na plaży. Twoim zadaniem jest wziąć do ręki piasek i trafić
w punkt oddalony o kilka metrów. Kiedy piasek będzie suchy, to zadanie nie powiedzie się.
Ziarenka rozsypią się bez kontroli, niezależnie od siły rzutu. Kiedy zmoczysz piasek, skleisz ziarenka (alikwoty), zadanie będzie miało szanse zakończyć się sukcesem.
Istotą gry na instrumencie, jest wysyłanie dźwięku do słuchacza na pewną odległość. Podczas ćwiczeń oddechowych dmuchaliśmy „do celu”. Graj tak aby dźwięk też trafiał „do celu”, do słuchacza.
Ćwicz na fajce z ustnikiem, tak, jak poprzednio: szum…dźwięk…szum, wdech… itd.
A teraz postaraj się wydobyć czysty dźwięk, pozbawiony szumów i innych niepożądanych efektów. Aby rozpocząć taki właśnie dźwięk, należy odpowiednio użyć języka, nie zapominając o kontroli wprowadzanego powietrza oraz kontroli mięśni wokół ust.
Rola języka jest bardzo ważna. Język będzie służył m. in. do realizacji różnych sposobów artykulacji.
Artykulacja w muzyce, to sposób wydobycia dźwięku.
W fonetyce artykulacja to sposób kształtowania głosek mowy ludzkiej. Zarówno w mowie, jak i w grze na instrumencie, najważniejsze jest wyraźne, zrozumiałe dla innych wypowiadanie się. Kiedy będziesz dbał o prawidłową artykulację, słuchacz z zaciekawieniem będzie Cię słuchał.
Początek dźwięku
- Włóż ustnik połączony z fajką do ust, opierając na nim lekko górne zęby.
- Weź wdech kącikami ust i nosem (dolna warga dotyka stroika).
- Uszczelnij usta wokół ustnika.
- Zakryj wlot ustnika przednią częścią języka.
- Dociśnij stroik żuchwą z siłą, jaką zapamiętałeś, kiedy pojawiał się czysty dźwięk w poprzednich ćwiczeniach.
- Stwórz niewielkie ciśnienie powietrza w ustach, nie wydymając policzków.
- Cofnij język, zwiększając ciśnienie powietrza, które równomiernie przepływa przez ustnik, tworząc dźwięk.
Postępowanie zgodnie z powyższą instrukcją pomoże Ci rozpocząć dźwięk w konkretnym momencie i bez niepożądanych efektów. Z czasem będziesz to robił sprawnie i automatycznie. Zanim jednak to nastąpi, daj sobie czas na zastanowienie się nad powyższymi elementami. Złe nawyki jest bardzo trudno wyeliminować, dlatego najprościej jest wykształcać dobre.
Pamiętaj, że prawidłowo wykonane ćwiczenia rozpoczęcia dźwięku pozwolą Ci kontrolować instrument, abyś w przyszłości mógł grać tak, jak Ty będziesz tego chciał.
Koniec dźwięku
Dźwięk na saksofonie można zakończyć na dwa sposoby:
- Bez użycia języka.
Aby łagodnie zakończyć dźwięk, postaraj się wprowadzać do ustnika coraz mniej powietrza, nie zmniejszając ciśnienia, kontrolując strumień powietrza do samego końca, aż do zupełnej ciszy. Zwracaj uwagę na to, aby przy zakończeniu dźwięku również nie pojawiały się niepożądane efekty. Upraszczając, można przyjąć, że zakończenie dźwięku, to szybkie ściszenie.
(więcej w Suplemencie) Z pomocą języka.
Muzyka często wymaga precyzyjnego zakończenia dźwięku, bez jego ściszania. Wówczas trwający dźwięk przerywamy używając języka (język zamyka wlot powietrza do ustnika). W ten sposób dynamika będzie taka sama do końca trwania dźwięku. Tym sposobem zakończenia dźwięku zajmiemy się w kolejnych rozdziałach.
- Bez użycia języka.
