2. Pierwszy dźwięk
Kiedy potrafisz kontrolować wydech, możesz spróbować wydobyć pierwszy dźwięk na ustniku. To bardzo ważna umiejętność. Dźwięk saksofonu i jego barwa zaczyna się w ustniku.
Dźwięk na ustniku
- Przymocuj stroik do ustnika.
- Stań prosto, ale swobodnie. Głowa w naturalnej pozycji (nie wysuwaj jej do przodu, nie unoś do góry, nie pochylaj w kierunku klatki piersiowej).
- Włóż ustnik do ust pod niewielkim kątem, dociskając go lekko do górnych zębów. Głębokość to kwestia indywidualna, zależy często do fizjonomii grającego.
Najczęściej jest to ok 1,5 cm. - Dolne zęby osłoń wargą (jak podczas smarowania pomadką), następnie przyłóż ją lekko do stroika.
- Górna warga swobodnie spoczywa na ustniku (nie podwijaj jej pod górne zęby).
- Nabierz powietrze nosem i kącikami ust w taki sposób, by dolna warga nie traciła kontaktu ze stroikiem.
- Wydychaj powietrze tylko przez uszczelniony ustami ustnik (bez dźwięku, jak podczas ćwiczenia z kartką w ręce). Policzki przylegają do zębów. Wówczas z ustnika powinien wydobywać się tylko jednostajny szum.
- Podczas szumu zacznij stopniowo dociskać żuchwą stroik (pamiętając, aby warga na zębach była sprężysta). Szum przerodzi się w dźwięk z szumem, następnie w czysty dźwięk. Po nim płynnie wróć do szumu. Zakończ czynność, wraz z kończącym się powietrzem w płucach.
Przed zamocowaniem, stroik powinien być wilgotny. Można go włożyć do naczynia z wodą lub do ust
Kiedy ustnik włożysz zbyt głęboko do ust, będziesz miał małą kontrolę nad dźwiękiem. Kiedy włożysz go zbyt płytko, stłumisz najcieńszą część stroika i dźwięk będzie bardzo cichy. W skrajnym przypadku w ogóle go nie będzie, jeśli końcówka stroika zostanie przyciśnięta do ustnika, zamykając go.
Powtarzaj czynność, starając się zarejestrować, kiedy pojawia się czysty dźwięk.
Staraj się zapamiętać, z jaką siłą wtedy dociskasz stroik.
Staraj się oddychać swobodnie, nie napinaj mięśni brzucha.
Powtarzaj tę czynność, płynnie przechodząc przez trzy fazy: szum…dźwięk…szum, wdech..itd.
Po opanowaniu tego ćwiczenia, spróbuj wydłużać fazę dźwięku, jednocześnie skracając do minimum szum przed dźwiękiem i po nim.
Postaraj się, aby dźwięk powstały w ustniku był długi i stabilny, czyli miał taką samą wysokość i głośność.
Kiedy stopniowo dociskasz stroik, zmniejsz szczelinę przelotu powietrza. Wówczas ciśnienie naturalnie się zwiększa. Nie wydymaj policzków. Powietrze pod ciśnieniem ma trafić wprost do ustnika. Dmuchaj „do celu”, jak w kartkę.
Wysokość dźwięku w muzyce i zjawiska z nią związane określa termin intonacja.
O wysokości decyduje ilość drgań fali dźwiękowej na sekundę, czyli jej częstotliwość.
Mierzymy ją w hercach (Hz). Im większa częstotliwość, tym wyższy dźwięk i odwrotnie. Do mierzenia tej częstotliwości służyć nam może tuner, o którym była mowa wcześniej.
Kiedy wydobywamy dźwięk na ustniku do saksofonu altowego, tuner powinien wskazywać dźwięk „a” (częstotliwość dźwięku a = 440 Hz). Na początku może to być trudne. Staraj się, aby dźwięk był: nie niższy niż „a” i nie wyższy niż „h”.
Siłę wydobycia dźwięku w muzyce i zjawiska z nią związane, określa termin dynamika.
Określając/opisując dynamikę w muzyce, posługujemy się terminami subiektywnymi, ponieważ dotyczą wrażeń słuchacza, a te zależą od wielu czynników. Jednym z takich czynników jest specyfika danego instrumentu. Inne wrażenie odniesiemy, kiedy głośno zagra flet, a inne, kiedy głośno zagra trąbka.
W terminologii muzycznej bardzo często używamy określeń pochodzących z języka
włoskiego. I tak:
forte (skrót f) oznacza głośno, a piano (skrót p) oznacza cicho.
Dynamika pomiędzy głośno a cicho, to mezzo forte (skrót mf), z wł. średnio głośno.
Ćwicz długie dźwięki na ustniku w dynamice mf.
Przede wszystkim pracuj nad stabilnym dźwiękiem. Na początku to trudne,
ponieważ zaczynają pracować mięśnie, które wcześniej nie działały w ten sposób.
Pracuj nad tym, żeby dźwięk wydobywany przez Ciebie na ustniku miał stałą dynamikę i intonację.
Wraz z upływem czasu, przeznaczonym na prawidłowe ćwiczenie, coraz łatwiej będzie Ci uzyskać stabilny dźwięk, ponieważ mięśnie będą się wzmacniać.
Aby w przyszłości instrument grał tak, jak Ty będziesz chciał, ucz się go kontrolować od samego początku.
